Inhoud

Het boek is in drie delen verdeeld: De huur, Het offer en De woestijn.

Het verhaal gaat over Jörgen Hofmeester, vader van twee dochters: Ibi en Tirza. Hij is te oud om ontslagen te mogen worden en doodt daarom zijn tijd met uitzwaaien van vreemden op Schiphol.
Ibi is al uit huis en heeft een bed&breakfast in Frankrijk. Jörgens vrouw heeft hem drie jaar geleden verlaten maar komt nu net weer opdagen in zijn leven. Hij noemt haar continu ‘de echtgenote’. Jörgen woont dus nog alleen met Tirza.
Het verhaal begint als Tirza haar eindexamen heeft gehaald en een groot feest geeft voor haar vrienden. Het is tegelijkertijd een afscheidsfeestje, omdat ze daarna met haar vriendje Choukri door Afrika zal gaan trekken.
Choukri doet Jörgen denken aan Mohammed Atta, een van de terroristen van 11 september. Jörgen haat hem direct. Eveneens omdat door de crisis na 11 september Jörgen al zijn gespaarde geld is kwijtgeraakt. Hij ziet Choukri als de verantwoordelijke persoon voor al zijn gespaarde geld die hij is kwijtgeraakt na 11 september. Daarbij komt dat zijn vrouw opnieuw in zijn leven verschijnt. Ze zijn nooit officieel gescheiden geweest maar ze heeft hem wel verlaten voor een jonger exemplaar. ‘De echtgenote’ wil ook niet graag naar Jörgen terug maar had geen andere plek om naartoe te gaan.
De familieverhoudingen zijn duidelijk niet normaal en bereiken ook op het feestje een hoogtepunt wanneer vader Jörgen seks in het tuinhuisje heeft met een van Tirza’s vriendinnen en ‘de echtgenote’ zoent met een vriend van Tirza.
Jörgen is zich bewust van deze vreemde ontwikkelingen. Volgens hem gedraagt zijn vrouw zich als een valse slet, hij heeft seks met een piepjong meisje en Tirza date een terrorist.
Toch zet hij zich eroverheen en besluit alvast Tirza en Choukri later naar het vliegveld in Frankfurt te brengen. Maar voordat hij ze zomaar op het vliegveld zet, wil Jörgen graag nog een weekendje met ze doorbrengen in het huisje van zijn overleden ouders in de Betuwe. Hij staat erop.

Vanaf hier word je als lezer misleidt.

Hofmeester betrapt Choukri en Tirza als ze op de keukentafel seks hebben. Hij is volledig uit zijn humeur, maar de volgende dag brengt hij ze naar het vliegveld.
Op de terugweg van het vliegtuig ziet hij Tirza’s iPod liggen. Hij probeert haar nog te bellen, maar hij krijgt telkens de voicemail. Onderweg moet hij een aantal keer overgeven. Hij snapt niet wat hem aan de hand is. Een aantal keer zegt Jörgen dat hij aan het epiloog van zijn leven is begonnen.
De bezorgde vader probeert nog vaak te bellen maar de telefoon wordt nooit beantwoord.
Hofmeester besluit om naar Namibië te vliegen en ze persoonlijk te gaan zoeken. Zijn strategie is om met een foto van Tirza rond te gaan en te vragen aan allerlei mensen of ze haar gezien hebben, maar niemand herkent haar. Hij reist steeds verder Namibië in en houdt zijn vrouw op de hoogte van zijn zoektocht naar hun dochter. In een van de steden ontmoet Jörgen een klein meisje dat zich aanbiedt aan hem genaamd Kaisa. Hij neemt haar mee op reis en noemt haar af en toe Tirza. Jörgen vertelt aan Kaisa zijn verhaal.

Ineens gaan we als lezer terug in de tijd en bevinden ons op het moment dat Jörgen zijn dochter met Choukri op de keukentafel aantreft. Hij gaat door het lint en slaat zijn dochter dood met een pook, hij ‘snoeit’ Choukri met een kettingzaag. Daarna begraaft hij ze in de tuin. Vervolgens gaat hij wel gewoon naar het vliegveld en neemt hij afscheid van wildvreemde mensen (net zoals hij dat al eerder deed in Nederland).
In Namibië houdt hij vast aan Kaisa zoals hij dat deed aan Tirza. Maar toch wordt hij op een ogenblik teruggeroepen naar Nederland. Het lijk is in de tuin gevonden en media wacht hem op.

Compositie en tijdsverloop

Het verhaal speelt zich duidelijk af in deze tijd, dat valt te merken aan dingen zoals het gebruik van mobieltjes. De vertelde tijd is vrij kort, allereerst speelt een groot deel zich al af op één bepaalde dag: de dag van Tirza haar eindexamenfeestje. Dan is er het weekend op de Betuwe, en de dag dat Hofmeester Tirza en Choukri wegbrengt naar Frankfurt. In totaal zijn dat vier dagen. Daarna wordt het onduidelijk, maar in deel drie schrijft Hofmeester in Tirza’s boekje op de datum 10 augustus 2005, hij is dan in Namibië. Het examenfeestje (de eerste dag) is in juni, als ik het zo bekijk beslaat het verhaal ongeveer twee maanden, misschien zelfs nog iets korter.

Er wordt veel gebruik gemaakt van flashbacks. Jörgen denkt veel aan vroeger, hoe dingen gingen met Tirza, met zijn echtgenote of met Ibi. Als lezer heb ik aangenomen dat alle flashbacks waar zijn, eveneens als dat hij echt naar Namibië is geweest. Het enige wat dan niet zou kloppen is hoe het is gegaan in het huisje in de Betuwe. Daar is de verteller een betrouwbaar perspectief voor de lezer.

Ruimte

De ruimtes waarin het verhaal zich afspeelt zijn: het huis van Jörgen Hofmeester in de van Eeghenstraat in Amsterdam, Schiphol, het huis op de Betuwe, en verschillende plekken in Afrika (hotels, de stad, de woestijn, etc.).

De ruimtes versterken het verhaal niet, alleen de woestijn waarin Hofmeester een poging wil doen om te ‘verdwijnen’ versterkt zijn gevoelens. Het zand en de hitte passen wel bij sterfte, je droogt makkelijk uit of je verbrandt zo erg dat je ziek wordt.

Vertelwijze

Je leest het verhaal door de ogen van Jörgen Hofmeester, de personale verteller. We lezen alleen over zijn gevoelens en gedachten, van de andere personages zijn alleen handelingen bekend. In het begin van het boek is dit redelijk waarheidsgetrouw maar na de moord word je als lezer op een verkeerd spoor gezet. Jörgen doet namelijk net alsof Tirza zoek is in Namibië, terwijl hij weet dat ze onder de grond ligt.

Thema

Lolitamotief

Het grootste thema van Tirza is het lolitamotief: een oude(re) man die een jong meisje liefheeft. Op twee manieren komt dit terug. Ten eerste is er natuurlijk de alles omvattende liefde van een vader voor zijn dochter. Je zou dus ook kunnen stellen dat het thema is de vader-dochterrelatie, maar omdat er op meerdere manieren een vorm van liefde tussen een oudere man en een jong meisje terugkomt heb ik toch gekozen voor het lolitamotief. Jörgen Hofmeester heeft na een aantal teleurstellingen in zijn leven al zijn hoop gevestigd op zijn achttienjarige dochter Tirza, die hij zijn 'zonnekoningin' noemt. Jörgen projecteert al zijn liefde na de dood van zijn dochter op het jonge meisje Kaisa. Daarnaast komt dit thema terug in de relatie van Ibi met de oudere huurder, Andreas. Het lolitamotief staat ook voor een liefde die enerzijds puur en eerlijk is en anderzijds destructief (vernietigend), want het een liefde die té obsessief is en de spuigaten uitloopt. Het is een liefde die vol angst en jaloezie zit om de geliefde te verliezen en hierdoor fataal kan worden.

Personages

Jörgen Hofmeester

Jörgen Hofmeester is een man van middelbare leeftijd. Hij werkte bij een uitgeverij, maar is een soort van ontslagen. Niet officieel, want daarvoor was hij te oud, maar hij is simpelweg niet meer welkom op het kantoor. Jörgen heeft een enorme drang om te presteren. Alles moet perfect zijn: hijzelf, maar ook zijn gezin. Hij wilt dat ze het toonbeeld van perfectie zijn. Hij is dan ook heel trots op zijn cellospelende dochter op het gymnasium, Tirza. Zijn eigen leven is momenteel wat minder perfect door het verliezen van zijn baan en hedge fund. Een leven zonder Tirza vindt hij ondraaglijk. In zijn imperfecte leven is zij het enige wat nog wel perfect is. Maar dan komen er steeds meer tegenvallers. Deze gebeurtenissen maken het beest in Jörgen los. Langzaamaan wordt Jörgen door Tirza afgewezen als persoon. Hij kan dat niet verdragen.

De echtgenote

De echtgenote is de ex-vrouw van Jörgen en tevens de moeder van Ibi en Tirza. Ze krijgt in het boek geen naam. Waarschijnlijk omdat Jörgen haar als een goedkope slet bestempelt en haar niet als onderdeel van zijn leven ziet. ‘De echtgenote’ had Jörgen al vaker verlaten, telkens voor korte periodes, maar de laatste keer duurde jaren. Ze walgt van Jörgen en benadrukt dat het leven vreselijk is, maar dat ze toch bij elkaar moeten blijven, hoewel ze allebei er een potje van hebben gemaakt.

Tirza

Tirza is de dochter waar het allemaal om draait. Ze is mooi, intelligent en verafgoodt haar vader in eerste instantie. Haar opvoeding draait om educatie en ontwikkeling. Zo leert ze cello spelen en leest Jörgen haar voor uit Tolstoj en Sarte. Als Tirza in de puberteit komt ervaart ze dit alles als een enorme druk. Hierdoor ontwikkelt ze een eetstoornis, anorexia. Daarvoor wordt ze behandeld door de beste artsen en komt ze er ook weer bovenop. Toch verandert dit haar perspectief op haar vader. Ze begint steeds meer een eigen leven te leiden en bespreekt niet meer alles met haar vader zoals vroeger. Daar kan hij niet tegen.

Titel

Tirza is de naam van de dochter waar het allemaal om draait. 'De zonnekoningin', volgens vader Jörgen Hofmeester. Hij is geobsedeerd door zijn dochter en kan haar niet loslaten. Het boek heeft geen ondertitel.

Motto

Het motto van het boek is: "A couple is a conspiracy in a search of a crime. Sex is often the closest they can get." (Adam Phillips)

Het motto betekent letterlijk dat een koppel een samenzwering is op zoek naar een misdaad. Seks is meestal het dichtstbijzijnde middel.

In het boek komt dit letterlijk naar voren. Hofmeester fantaseert veel over seks en heeft bijzondere opvattingen over seks. Zo voert hij een ‘wreed spel’ met zijn ex-echtgenote, misbruikt hij zijn werkster, maar gaat door het lint als hij Tirza met haar vriend samen ziet. Seks wordt gebruikt voor de directe bevrediging van behoeften en is een heel belangrijk element voor elk personage.

Keuzeopdracht

Bij dit boek heb ik ervoor gekozen om een ansichtkaart te maken, gericht aan Tirza.